چگونه بلند ترین برج جهان ساخته شد؟

مهندس سازه برج خلیفه از پشت‌صحنه ساخت بلندترین سازه دنیا می‌گوید

چهارم ژانویه ۲۰۱۰، زمانی که برج خلیفه افتتاح شد، فقط رکورد «بلندترین ساختمان جهان» را نشکست؛ بلکه نمادی از جسارت و بلندپروازی انسان شد. برای دبی هم این پروژه به منزله تاجی بر تحول شگفت‌انگیزش بود؛ شهری که در کمتر از دو دهه از یک بندر صحرایی به یک کلان‌شهر جهانی بدل شد.

این آسمان‌خراش امروز بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره دبی است؛ از مناظر حیرت‌انگیز طبقات بالایی گرفته تا دفاتر، هتل‌ها و خانه‌هایی که در دل خود جای داده است.

بیل بیکر، مهندس سازه اصلی پروژه، می‌گوید:
«هدف ما فقط ساخت بلندترین ساختمان دنیا نبود؛ می‌خواستیم برجی بسازیم که کارآمد، پایدار و سازگار با محیط باشد. در ابتدا طراحی روی ارتفاع ۵۱۸ متر بود، اما با اصلاحات مربوط به رفتار باد، هم هزینه‌ها کمتر شد و هم توانستیم ارتفاع را به ۸۲۸ متر برسانیم؛ یعنی ۳۱۰ متر بیشتر، تقریباً به اندازه برج ایفل.»

چالش باد و نوآوری سازه‌ای

بزرگ‌ترین چالش در طراحی، کنترل اثر باد بود. بیکر توضیح می‌دهد:
«وقتی باد به ساختمان‌های بلند می‌خورد، گردابه ایجاد می‌کند و باعث نوسان می‌شود. ما با آزمون‌های متعدد در تونل باد و تغییر شکل برج، توانستیم این اثرات را به حداقل برسانیم.»

سیستم سازه‌ای برج نیز نوآورانه بود: هسته مرکزی شش‌ضلعی که با سه باله Y‌شکل تقویت شد. این طراحی هم پایداری در برابر باد را افزایش داد و هم مصرف انرژی را کاهش داد؛ زیرا در هر لحظه فقط یک‌ ششم برج در معرض نور مستقیم خورشید قرار می‌گیرد.

پایداری و کارایی

برج خلیفه از همان ابتدا با رویکرد پایدار طراحی شد. مثلاً سیستم تهویه مطبوع سالانه معادل ۲۰ استخر المپیکی آب شیرین تولید می‌کند. در ارتفاعات بالاتر نیز به دلیل آب‌وهوای متفاوت، هوا خنک‌تر و شفاف‌تر است.

فونداسیون برج روی ۱۹۴ شمع بتنی به عمق ۴۵ متر قرار دارد. با وجود وزن عظیم سازه، نشست آن فقط ۵ سانتی‌متر بوده که نشان‌دهنده دقت مهندسی و شناخت زمین دبی است.

اثر برج خلیفه

امروز، ۱۵ سال پس از افتتاح، برج خلیفه فراتر از یک سازه مهندسی است؛ به نمادی فرهنگی و جهانی تبدیل شده که مانند برج ایفل، هویت یک شهر را بازتاب می‌دهد. بیکر از پدیده‌ای به نام «اثر برج خلیفه» یاد می‌کند:
«این برج نه‌تنها ارزش ملک‌های اطراف خود را چند برابر کرد، بلکه پیامش به دنیا این بود که هیچ چیز غیرممکن نیست.»

میراثی ماندگار

بیکر تأکید می‌کند که حتی امروز هم طراحی برج همچنان مدرن و آینده‌نگرانه است:
«فیزیک این ساختمان تغییر نکرده. همان زمان جلوتر از عصر خودش بود و هنوز هم هست. دبی  به‌خوبی از آن نگهداری می‌کنند و دائم بهره‌وری آن را ارتقا می‌دهند.»

او در پایان می‌گوید:

«آسمان‌خراش‌ها رأیی به خوش‌بینی هستند؛ ساخته می‌شوند چون مردم جسارت و آرزو دارند. برج خلیفه میلیون‌ها نفر را الهام بخشیده و به دنیا نشان داد که رویاها می‌توانند به واقعیت تبدیل شوند.»